znaczy to wcale, że są one nierzeczywiste czy udawane. Są to: choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy lub nadciśnienie tętnicze w następstwie lęków i stresu, a także niektóre schorzenia dermatologiczne i przewodu pokarmowego, np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa), migrena, pewne postacie astmy i wiele innych. Medycyna psychosomatycz-na zajmuje się również zależnością stanu zdrowia od środowiska społecz-nego, a także wpływem choroby na psychikę.
Podwaliny pod naukowe rozumienie wpływu stanu psychicznego na organizm powstawały powoli. Wiele zwierząt zginęło w doświadczeniach dowodzących, jak szybko silne, negatywne bodźce psychiczne prowadzą do wyniszczenia organizmu. Wiele wniosły prace Hansa Selye’a badającego zależności między stresem a zdrowiem. W badaniach nad fizjologią autonomicznego układu nerwowego (zawiadującego czynnościami, na które nie mamy bezpośredniego wpływu) zaobserwowano, jak różne emocje wpływają na organizm (blednięcie lub rumienienie się, przyspieszenie pracy serca, wzrost ciśnienia tętniczego krwi, napływanie łez do oczu). Dodatkowe informacje wniosły badania nad rolą przysadki mózgowej w regulacji pracy innych gruczołów wydzielania wewnętrznego i w kierowaniu całą „grą” hormonalną. Najnowsze badania nad rozmaitymi substancjami wydzielanymi przez mózg (neuropeptydami) pod wpływem różnych emocji pozwalają na jeszcze dokładniejsze zrozumienie zjawisk zachodzących na „styku” psychiki i ciała. Każdemu stanowi psychiki odpowiadają określone substancje chemiczne wywołujące określone reakcje organizmu (Pert, 1985). Toteż anachroniczny wydaje się podział na to, co cielesne i psychiczne – człowiek jest bowiem jednością.
W ujęciu holistycznym (ujmującym całość istoty ludzkiej) cztery wymiary naszego istnienia z ich wzajemnymi zależnościami można zobrazować schematem (patrz rys. 3).
