Coxiella burnetii jest pałeczką, która barwi się ujemnie metodą Grama. Należy do riketsji, jest drobnoustrojem rozwijającym się wewnątrzkomórkowo. Wywołuje gorączkę Q. Rezerwuarem zarazka są kleszcze, gryzonie, ptactwo domowe i dzi-kie zwierzęta (7,11).

Gorączka Q jest opisywana w Polsce od 1989 roku. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przez wdychanie riketsji z kurzem, spożywanie zakażonej żywności (mleko) oraz w następstwie ukąszenia przez kleszcze. Okres wylęgania choroby wynosi 8-3-0 dni. Początek choroby może być nagły, ze wzrostem ciepłoty ciała, bólami mięśni, głowy, stawów, sztywnością karku, zlewnymi potami i suchym kaszlem. Na ogół przebieg jest łagodny i choroba kończy się wyzdrowie-niem. W ciężkich przypadkach może wystąpić apatia, wymioty, biegunka. Cha-rakterystyczna jest nawrotowa gorączka trwająca 9-14 dni z pięciodniowymi przerwami, utrzymująca się kilka miesięcy. Obserwuje się znaczny wzrost OB, bez towarzyszącej leukocytozy. Ocenia się, że w 1-0-5-0 % przypadków zakażenia dochodzi do zapalenia płuc. Radiologicznie stwierdza się wówczas miąższowe zacienienia obejmujące dolne płaty płuc. Zmianom zapalnym położonym podopłuc- nowo może towarzyszyć wysiękowe zapalenie opłucnej. W płucach riketsje gromadzą się głównie w krążeniu płucnym, co w ciężkich przypadkach prowadzi do niekardiogennego, śródmiąższowego obrzęku płuc lub nawet ARDS. Niekiedy występuje żółtaczka świadcząca o zajęciu wątroby. Niebezpiecznym powikłaniem jest zapalenie wsierdzia, dlatego zaleca się wykonywanie kontrolnego badania ECHO serca. O rozpoznaniu decydują wyniki badań serologicznych pozwalające na wykrycie swoistych przeciwciał (metodą OWD, mikroaglutynacji lub immu- nofluorescencji). Miano przeciwciał IgG 1:2-0-0 lub większe i IgM 1:25 lub większe potwierdza rozpoznanie. Odczyny serologiczne stają się dodatnie po 2-4 tygodniach od początku choroby. W leczeniu stosuje się tetracykliny, makrolidy, chi- nolony, a w wybranych przypadkach chloramfenikol.

Badania wykonane w niektórych ośrodkach kanadyjskich wykazały, że odsetek zapaleń płuc wywołanych przez Coxiella burnetii u chorych na nowotwory płuc jest 2,4 raza większy niż w pozostałych przypadkach pneumonii.